In Nederland zijn er naar schatting ongeveer 1 miljoen mensen met lage rugklachten. In de top 52 van aandoeningen met een hoge ziektelast staat lage rugpijn en een lage rughernia op een onpopulaire eerste plaats. Gelukkig zijn veel van de rugklachten niet ernstig en kan je ze prima verhelpen met beweging en eventueel medicatie.

Rugpijn is een aandoening die spontaan of langzaamaan kan ontstaan. Er kan zowel sprake zijn van zeurende of stekende pijn. Ook geven bepaalde houdingen of bewegingen meer pijn. Als je bijvoorbeeld opstaat na lang stilzitten dan kan de rug stijf aanvoelen, en ook bukken en voorovergebogen houdingen leiden vaker tot rugpijn.

Rugpijn geeft de volgende klachten:

• Zeurende, stekende of snijdende pijn in de rug
• Stijve rug
• Moeite met bewegen
• Bepaalde houdingen zijn erg pijnlijk
• Uitstraling van de pijn, bijvoorbeeld naar de benen

Rugpijn gaat meestal vanzelf over als je goed in beweging blijft. Vermijd echter wel bewegingen die extra pijnlijk zijn en forceer jezelf niet. Als je na ongeveer een maand geen verbetering merkt, maak dan een afspraak bij je huisarts.

Rugpijn kan verschillende oorzaken hebben. Voorbeelden hiervan zijn:

• Stress
• Zwaar lichamelijk werk
• Sporten
• Lang in dezelfde houding zitten
• Verkeerde houding
• Menstruatie
• Zwangerschap
• Overgewicht

Als je lijdt onder veel stress, kan je een verkeerde houding aannemen en de schouders en nek voortdurend optrekken. Verscheidene spieren worden krampachtig aangespannen, waardoor pijn in de bovenrug kan ontstaan.

Bij zwaar lichamelijk werk en tijdens het sporten kan het voorkomen dat je bepaalde spieren gebruikt die je normaal gesproken in het dagelijks leven niet zo hard gebruikt, hierdoor kan ook rugpijn ontstaan.

Daarnaast kan het te lang in dezelfde of een verkeerde houding zitten, bijvoorbeeld niet rechtop of met een holle rug, leiden tot extra spanning en dus pijn in de rug.

Vrouwen die menstrueren kunnen ook last krijgen van rugpijn, vaak in de onderrug. De oorzaak hiervoor is dat er meer hormonen vrijkomen die de steunbanden en ligamenten rondom de heupen en wervels verslappen. Als gevolg hiervan wordt de onderrug niet meer goed ondersteund en kan deze een beetje inzakken. Na de menstruatie nemen deze specifieke hormonen weer af en verdwijnt de rugpijn.

Rugpijn tijdens de zwangerschap komt doordat de vrouw ineens extra veel gewicht moet dragen. Het gewicht van de buik drukt op de spieren van de onderrug waardoor vrouwen de neiging hebben om met een holle rug te lopen, wat voor overbelasting kan zorgen.

Ook overgewicht zorgt ervoor dat je extra veel gewicht mee moet dragen, met rugpijn als gevolg.

Een hernia is het gevolg van een uitpuiling van een tussenwervelschijf in de wervels van de rug. De zachte tussenwervelschijven vangen normaal gesproken schokken op. Als deze echter gaan uitpuilen, dan kan dit gaan drukken op de zenuwen, wat leidt tot pijn in de rug, maar ook in de benen en mogelijk de voet.

Spit is een vorm van heftige lage rugpijn. Het wordt ook wel ‘door de rug gaan’ genoemd. Het kan ontstaan door een verkeerde beweging, overbelasting of geleidelijk aan. In feite is het een verstuiking of scheurtje in de wanden van een tussenwervelschijf. De stekende of schietende pijn kan uitstralen naar de billen of bovenbenen en gaat vaak samen met een verstijfd gevoel in de onderrug.

Een zenuwbeklemming kan ontstaan door slijtage van de tussenwervelschijven, overbelasting of een verkeerde houding. Hierdoor is er minder ruimte waardoor een zenuw bekneld kan raken. De pijnklachten in de rug kunnen bovendien uitstralen naar één of beide benen.

Bij scoliose is er sprake van een kromgegroeide wervelkolom met één of twee bochten, ook wel een ‘S’-vorm genoemd. Er bestaan verschillende soorten scoliose waarvan de oorzaak niet altijd bekend is. Scoliose leidt niet alleen tot pijnklachten, maar kan ook ademhalingsklachten en vermoeidheid veroorzaken. Helaas gaat scoliose niet vanzelf over, vaak moet er een korset gedragen worden en soms moet er geopereerd worden aan de rug om de wervelkolom te corrigeren.

Meer bewegen en je belastbaarheid verhogen is de beste remedie ter preventie en de behandeling van rugpijn. Maar bij hevige pijn of structurele problemen kan ook medicatie, zoals pijnstillers, rugpijn draaglijker maken.

Het belangrijkste is dat je in beweging blijft en op je houding let.

• Heb je vooral ‘s nachts pijn? Probeer dan verschillende houdingen met een kussen tussen of onder je knieën en ga eerst op je zij liggen op het moment dat je uit bed wilt komen.
• Ga ook altijd zitten met een rechte rug. En let ook op je houding als je iets moet optillen. Til niet vanuit de rug, maar gebruik de kracht van je benen.
• Vermijd het dragen van schoenen met een hak als je last hebt van pijn in de onderrug.
• Rek- en strekoefeningen kunnen de pijn verlichten.
• Bewegingsvormen zoals zwemmen en wandelen zijn erg populair bij rugklachten.
• Je rug warmhouden, bijvoorbeeld met een kruik of warm kompres kan pijnklachten verminderen.

De meeste gewone rugpijn is te voorkomen door gezond te leven, genoeg te bewegen en door te letten op een goede houding. De meeste mensen met een kantoorbaan hebben geen goede houding doordat hun bureau vaak niet op de juiste manier is aangepast aan hun lichaam. Het werkblad en de stoel moeten op de juiste hoogte afgesteld worden en ook de armleuningen moeten niet te hoog of te laag zijn afgesteld. Probeer sowieso elk uur even op te staan. Zoveel mogelijk pijnvrij bewegen en sporten is altijd aan te bevelen. Hoe sterker je spieren zijn, hoe meer deze je rug kunnen beschermen.

Normale rugpijn zonder medische oorzaak gaat vanzelf over. Je kan eventueel de pijn verzachten door middel van pijnstillers zoals paracetamol en ibuprofen. Ibuprofen of diclofenac kan je ook in de vorm van gel kopen en dit direct op de rug smeren.

Gebruik geen spierverslappers aangezien deze niet helpen bij het verminderen van de pijn, maar wel bijwerkingen geven.

Als je echter na een aantal weken nog steeds last hebt van hevige rugpijn, ga dan naar je huisarts. Hij of zij kan je vervolgens doorverwijzen naar een fysiotherapeut of een specialist.

Ook bij aandoeningen zoals het spit, een hernia, of een zenuwbeklemming geldt dat het belangrijk is om te blijven bewegen om een verzwakking van de spieren te voorkomen.⁴ Beweging zorgt voor een sneller herstel van je huidige rugpijn en helpt rugpijn in de toekomst vermijden.